Plik:Wikipedia rabka blaszczyk.pdf

"Problem z MediaWiki" - prelekcja wygłoszona przez antymona (Szymon Błaszczyk) na Konferencji Wikimedia Polska 2008 w Rabce w trakcie wykładu "Lepsze wiki dla Wolnych Podręczników ".

Udziela się zgody na kopiowanie, dystrybucję i/lub modyfikację tego pliku na warunkach licencji GNU Free Documentation License w wersji 1.2 lub nowszej, opublikowanej przez Free Software Foundation. Kopia tekstu licencji umieszczona została na stronie Tekst licencji GNU Free Documentation License. Dostępne jest również jej polskie tłumaczenie.

Komentarz do slajdów[edytuj | edytuj kod]

Problem z MediaWiki

Szymon Błaszczyk (antymon)

1.

W Rabce opowiadałem o problemach jakie występują przy próbach używania i wdrażania MediaWiki (silnika Wikipedii) w innych projektach niż Wikipedia (i towarzyszących np. WikiQuotes).

2.

Podczas dyskusji zwrócono mi uwagę, że niektóre z tych problemów mogą też dotyczyć Wikipedii. Całkowicie się z tym zgadzam i nigdy nie twierdziłem inaczej.

3.

Problemy te związane są z interfejsem - tym wszystkim co użytkownicy/wikipedyści (i potencjalni wikipedyści) widzą i używają na wikipedia.org. Nie jest to problem stricte programistyczny i techniczny.

4.

Dla użytkowników interfejs jest całym programem/serwisem internetowym. Niczego więcej nie ma. Nie wiedzą niczego o bazach danych, ani językach programowania. "Pod maską" dzieje się magia, czary. Z ich punktu widzenia "reszta" projektu (aspekty techniczne) w ogóle nie istnieją. Dlatego jest to tak niezwykle istotna sprawa.

5.

Podczas prezentacji pokazałem szereg problemów związanych z użytecznością interfejsu Wikipedii.

6.

Bardzo często jest on [interfejs Wikipedii] skomplikowany i trudny w użyciu. Dobrym przykładem mogą być: składnia wiki (różnice między linkami wewnętrznymi i zewnętrznymi obciążające pamięć użytkowników) lub nieintuicyjne ikony w oknie edycji.

7.

Problemem jest też łamanie tzw. design patterns (wzorców projektowych). Nie jest to problem, który możemy wrzucić do kategorii "sztuka dla sztuki". Dla użytkowników intuicyjne jest to co już wcześniej gdzieś widzieli (reguła najmniejszego zaskoczenia). Przykładowo: zakładka "edytuj" nie jest zakładką. To akcja na stronie, którą oglądamy. Dotyczy artykułu lub strony dyskusji (w zależności, która z tych stron jest aktualnie wyświetlona)

8.

Opisane problemy związane z użytecznością, user experience i architekturą informacji to jedynie wierzchołek "góry lodowej". Jest ich znacznie więcej.

9.

Wiki to rewolucja. Strona, która możesz edytować jednym kliknięciem (bez znajomości html i konieczności instalowania dodatkowego oprogramowania). Jednak kłamstwem byłoby twierdzenie, że interfejs Wikipedii jest wolny od wad i nie stwarza użytkownikom problemów.

10.

Oprócz efektywności i wygody używania Wikipedii przez obecnych wikipedystów istnieje jeszcze o wiele głębszy problem - bariera wejścia, czyli wiedza i umiejętności, które musi posiadać użytkownik, aby mógł włączyć się do prac na Wikipedią.

11.

Wysoka bariera wejścia sprawia, że część użytkowników nie może jej "przeskoczyć" i przez to nie włącza się do prac na Wikipedią. Bardzo istotne jest to, że chodzi o użytkowników, którzy posiadają odpowiednią wiedzę merytoryczną (np. z biologii) oraz dysponują czasem, który mogą poświęcić na tworzenie i uzupełnianie artykułów. W skrócie: chcą ale nie potrafią, bo jest to zbyt trudne.

12.

Staram się unikać osądów i opinii, których nie mogę poprzeć badaniami lub obserwacjami. Nie jestem w stanie zaoferować liczb (np. 37 użytkowników na 100), które precyzyjnie określą barierę wejścia w przypadku Wikipedii. Aby uzyskać takie liczby potrzebne są badania.

13.

Zaryzykuję jednak opinię, że jest ona [bariera wejścia] w przypadku Wikipedii wysoka. Bardzo niedokładny profil "heavy usera" Wikipedii to: osoba z dużym obyciem w Internecie, znajomością technologii, często to pracownik firmy z sektora IT (programista, administrator) lub absolwent uczelni technicznej. Z czego to wynika?

14.

Nieprawdą jest, że edytowanie Wikipedii wymaga wiedzy jedynie dostępnej dla programistów i informatyków. To jednak nie zwalnia nas z odpowiedzi na pytania:

• co dzieje się, kiedy ktoś po raz pierwszy klika w "edytuj"?
• czy zabranie głosu na stronie dyskusji jest łatwe?
• czy bardziej pomagamy czy przeszkadzamy mu w stawianiu pierwszy kroków?
• jak wielu wartościowych ludzi "tracimy"?

15.

Problemy związane z interfejsem mają wielki wpływ na konwersję, czyli proces który "przemienia" biernego użytkownika w wikipedystę. Interfejs może wspierać ten proces lub być dodatkową przeszkodą. W przypadku Wikipedii, obawiam się, że robimy zbyt mało.

16.

Boję się drastycznych zmian. Szczególnie kiedy nie możemy mieć pewności co jest czynnikiem składającym się na sukces Wikipedii, a co jedynie "tam jest" i można się tego pozbyć lub to zmienić. Zawsze istnieje szansa, że pomagając jednej grupie użytkowników, będziemy przeszkadzać innej. Przede wszystkim zalecam rozwagę. To jednak nie powinno powstrzymywać nas przed stawianiem pytań:

• jak możemy pomóc edytorom i redaktorom na poziomie interfejsu?
• co można zrobić lepiej, prościej, wygodniej?
• czy niezalogowane "ipki' potrzebują tego samego co starzy wyjadacze?
• jak możemy pomóc na poziomie interfejsu przyszłym wikipedystom?
• które elementy interfejsu są dobre? czego nie chcemy stracić?
• rozwiązanie których "małych problemów" z interfejsem da ogromne pozytywne rezultaty?

17.

Na zakończenie. Nie polecam też zmian na zasadzie "ślepej ewolucji' - zmieńmy coś i zobaczymy co się stanie. Do podejmowania świadomych decyzji brakuje nam przede wszystkim:

a) person (profili użytkowników) opartych na faktach (wywiady pogłębione, ankiety, obserwacja, analiza statystyk), które pozwolą nam lepiej zrozumieć cele, zachowania, przyzwyczajenia i ograniczenia obecnych i przyszłych wikipedystów

b) scenariuszy użycia - rozpisanych krok po kroku czynności, które wykonują użytkownicy i które są najistotniejsze z punktu widzenia utrzymania i rozwoju Wikipedii. Pozwolą nam one [scenariusze użycia] zmieniać interfejs tak, aby można te czynności było kończyć łatwo, szybko, wygodnie i z sukcesem. :)

To jednak nie jest rozwiązaniem wszystkich problemów i nie "załatwia sprawy" do końca. Persony i scenariusze użycia są tylko częścią procesu User Centered Design... ale to zupełnie inna opowieść. :)