UZ 2018-47/sprawozdanie

Paweł

Sobota

Let’s sum all GLAM results

Panel GLAMowy, który w pierwszej części głównie rozważał nt. metryk oraz sposobu jak mierzyć tzw. “impact”. Liam zwrócił uwagę, iż Europeana już opracowała we własnym zakresie publikację dot. mierzenia wpływu. Zwrócono uwagę, iż obecnie można zgłaszać propozycje do Community Wishlist, warto aby GLAM zabierał głos gdy jest taka możliwość.

Jednym z problemów które wracają w rozmowach jest fakt iż spora część narzędzi używanych od lat w środowisku GLAM-Wiki jest napisana i zarządzana przez jedną osobę w postaci Magusa Manske, co nie jest optymalnym rozwiązaniem. Czy WMF powinno brać odpowiedzialność za kluczową część architektury?

Tool building and the GLAM-Wiki community

Wykład w którym Edward Betts przedstawił trzy narzędzia które w ostatnim czasie napisał:

• skrypt do wyszukiwania i dodawania potencjalnych linków wewnęrznych w Wikipedii,
• osm.wikidata.link – narzędzie do łączenia danych OSM z Wikidanymi,
• narzędzie do dodawania właściwości przedstawia (P180) w Wikidanych na podstawie analizy artykułu w Wikipedii na temat obrazu (ciekawe, ale wykorzystanie jest bardzo limitowane)

The seven habits of highly effective uploads

Prezentacja Arne Wossinka z Wikimedia Nederland dotycząca w skutecznych metod komunikacji z organizacjami zewnętrznymi w kontekście udostępniania danych na wolnych licencjach. Dobrze żeby "na pokładzie" mieć zarówno wolontariuszy jak i pracowników instytucji, należy także mieć pewność co do ich oczekiwań. Należy zainwestować czas w odpowiednią obróbkę danych, zadbanie o kategorie na Commons a także kontakt ze społecznością. Odnośnie jakości: nie zawsze warto iść w ilość, czasami lepiej poszukać niszy lub skupić się wyłącznie na jakości materiałów. Warto także podkreślać instytucji, że im więcej metadanych otrzymamy tym lepiej (szczególnie w kontekście Structured Data na Commons).

GLAM Programs and Partnerships in Africa

Ciekawy panel dotyczący programów GLAM w Afryce, czyli miejscu które startuje z zupełnie innego poziomu niż współprace GLAM w Ameryce czy Europie. Wolontariusze mają sporo problemów, ponieważ muzea i inne instytucje są sceptycznie nastawione do osób, które nie są "z branży". Sami wolontariusze nie chcą też brać całego wysiłku na siebie. Odrębnym problemem jest kwestia licencji, brak świadomości czym jest GLAM oraz brak zdigitalizowanych zbiorów.

Felix Nartey, jeden z panelistów, podsumował temat w trzech punktach: 1) Afryka jest inna – eksperymentuj!, 2) po pierwsze digitalizacja, 3) porażka jest zwycięstwem poprzez zyskane doświadczenie.

Anne Frank, Copyright & Wikipedia

Jos Damen opowiadał o historii poszukiwań i publikacji zdjęć szkolnych Anne Frank w kontekście prawa autorskiego.

In the foot steps of Bodil Biørn in Armenia and Norway

Historia współpracy Wikimedia Norge oraz Wikimedia Armenia polegającej na udostępnieniu na Commons zdjęć Norweżki Bodil Biørn pracującej w Armenii wraz z wielojęzycznym opisem. Bardzo fajny i ciekawy przykład współpracy dwóch lokalnych chapterów oraz lokalnych instytucji kultury w obu krajach.

What can we do when a museum burns down? Managing GLAM crisis and opportunities for protecting knowledge

Prezentacja poświęcona projektowi dokumentacji zbiorów Muzeum Narodowego w Rio de Janeiro, które spłonęło doszczętnie we wrześniu tego roku. W tym celu na portugalskiej Wikipedii ogłoszono kampanię zbierania zdjęć eksponatów oraz przesyłania ich do Wikimedia Commons. Następnie wykorzystano Wikidane do stworzenia osobnych wpisów dla każdego eksponatu i narzędzie Listeria do wygenerowania wikitabelek ze spisem obiektów. W efekcie udało się pozyskać kilka tysięcy fotografii, w tym zdjęcia trzech autorów były kluczowe, ponieważ przedstawiały gabloty fotografowane metodycznie. Z drugiej stronie wiele zdjęć przedstawiało dokładnie te same, najbardziej znane eksponaty.

Niedziela

Wikidata — What's new?

Jens Ohlig z Wikimedia Deutschland przedstawił pokrótce nowości na Wikidanych. Projekt ma już sześć lat, nowością odnośnie zaleceń jest wypracowanie reguł opisywania osób żywych. Powstały nowe narzędzia, wśród nich np. OZety oparte na zapytaniu SPARQL oraz tzw. "edit groups" pozwalające na opisanie "paczki" edycji i w razie potrzeby ich wycofanie. Rozwinął się także trend budowania infoboksów w oparciu o Wikidane na innych projektach Wikimedia. Aplikacja OpenRefine jest coraz częściej używana, co jest świetną wiadomością, bo w świecie Wikimediów jest bardzo mało dopracowanych i raczej niezawodnych programów. No i ostatnie, ale nie mniej ważne: dodano możliwość dodawania danych leksykograficznych, które powoli nabierają kształtów.

Sum of all Paintings and Open Data

Podsumowanie czym jest projekt Sum of all Paintings. W zasadzie zupełnie nic nowego, ale dla osób które się wcześniej z tematem nie spotkały z pewnością interesujące. W krótkiej sesji pytań i odpowiedzi po prezencji kilka osób podzieliło się swoimi doświadczeniami prób uzyskania od muzeów katalogów na wolnej licencji – w odpowiedzi odmownej wspominano i użytku komercyjnym oraz o obawach przed zmniejszeniem liczby odwiedzających (czyli bardzo typowo).

Engaging GLAM institutions with Wikidata - Sharing Experiences and Techniques

GLAMWiki Engagement and Partnerships in Washington DC

Robert Fernandez z Wikimedia DC opowiadał o współpracy ich chapteru z instytucjami znajdującymi się w Waszyngtonie. A jest tego sporo, zaczynając od Smithsonian, poprzez agencje rządowe, muzea, kończąc na Bibliotece Kongresu. W tym celu Wikimedia DC zatrudniła w zeszłym roku swojego pierwszego pracownika (a właściwie pracownicę) na stanowisku Partnership Manager. Obecnie chapter organizuje 2-6 wydarzeń miesięcznie, głównie maratony edycyjne. Na swoje wydarzenie wożą zestaw banerów, nazywany trochę szumnie Wikipedia Space.

Obecnie Wikimedia DC otrzymało grant na projekt o nazwie Wiki Art Depiction Explorer tworzony do spółki ze Smithsonian. Narazie za dużo nie wiadomo oprócz tego że będzie oparte na Wikidanych.

Lost at sea of Wikipedia - how organisations navigate the impact of working with open knowledge

Wystąpienie Darii Cybulskiej z Wikimedia UK która odpowiada za programy oraz ich ewaluację. Wikimedia UK znane jest z licznych współprac z instytucjami GLAM, często w postaci wikipedysty-rezydenta. W trakcie krótkiej prezentacji Daria pokazała czego GLAMy mogą się spodziewać z zakresie tzw. impaktu dzięki współpracy w wikimediami.

WMUK wykształciło spójny model wikipedysty-rezydenta, który "sprzedaje" jako pakiet, na który składa się lobbowanie za otwartymi danymi/wolną wiedzą, prowadzenie warsztatów z edytowania oraz szkoleń np. dla pracowników instytucji. Jedną z rzeczy na które kładziony jest nacisk to sprawdzanie w jaki sposób instytucja zmieniła się po rezydenturze, odróżniając to od zmian w trakcie rezydentury (poprzez np. wywiady).

W skrócie: instytucję przychodzą do nas po zasięg – który powstaje poprzez udostępnienie zasobów na Wikimedia Commons, po prestiż – współpraca z wikimediami jest postrzegana na zewnątrz jako pozytyw, dla siebie – poprzez współpracę na zewnątrz częściej postrzegają siebie jako strażnika historii, a nie tylko rozpowszechniacza.

Poniedziałek

GLAMs need us too

Prezentacja Natalii Tymkiv pokazująca w jaki sposób Wikimedia Ukraina pomogła w wydaniu wielotomowego indeksu ukraińskich miejscowości. Pomoc polegała na dostarczeniu zdjęć dla możliwie największej ilości miejscowości w oparciu o wszystkie edycje tamtejszego konkursu Wiki Lubi Zabytki. Na Commons została przygotowana galeria zdjęć z której autorzy indeksu mogli wybierać zdjęcia a następnie dla wszystkich wyselekcjonowanych zdjęć wygenerowano atrybucje, opisy licencji oraz permalinki do zdjęć.

Pattypan workshop for beginners and advanced users

Mój warsztat z programu Pattypan na który przybyło całkiem sporo uczestników, w tym zdecydowana większość bez znajomości tematu :).

The Future of GLAM

Zamykającą prezentacją tej konferencji było wystąpienie Bena Vershbowa z Fundacji Wikimedia, który przed pracą w WMF przez dobrych kilka lat pracował w New York Public Library biorąc udział w projektach opartych na danych ze zbiorów NYPL. Ben podkreślał, ze GLAM zdecydowanie wpisuje się w strategię Wikimedia.

Bardzo interesującym faktem jest to, że Wikibase, czyli oprogramowanie stojące za Wikidanymi zaczyna być coraz częściej wykorzystywane w sektorze kulturalnym jako miejsce przechowywania danych w instytucji a potencjał stojący za potencjalną federacją wszystkich Wikibase w jeden ekosystem brzmi co najmniej obiecująco.

Celina

Dzień pierwszy

Pierwszego dnia konferencji niezwykle inspirujące było wystąpienie “Re-defining GLAM Program” wygłoszone przez Giselle Bordoy. Według Giselle pojęcie GLAM jest nieadekwatne dla kultury Argentyny i nie powinno tam być stosowane, ponieważ replikuje kolonialny dyskurs. Postawiona w nurcie krytyki postkolonialnej teza dotycząca akronimu GLAM wywołała ciekawą dyskusję. Była ona wręcz kontrowersyjna, szczególnie dla dyrektorki europejskiego muzeum, według której współczesne instytucje kultury korzystają z nowych form wyrazu. Wystawy są nie tylko coraz częściej interaktywne, ale również poruszają ważne problemy społeczne, w związku z czym od dawna już nie są narzędziem zachodniego hegemona powielającego kolonialną retorykę. Co bardziej dowcipni dyskutanci sugerowali stworzenie określenia “Glamales”. Jednak Giselle twierdziła, że biblioteki, archiwa i muzea są w Argentynie mało popularne, czy też w ogóle ich nie ma w przeciwieństwie do Europy i USA. Mówiąc zaś o galeriach Argentyńczycy myślą o przestrzeniach handlowych. Chcąc trzymać się ram zawartych w skrócie GLAM Wikipedyści nie mają zbyt wielkich możliwości, ponieważ dzieła zasłużonych argentyńskich artystów już dawno zostały załadowane na Wikimedia Commons. Trudno trudno polemizować z argumentem Giselle bez dokładnych badań. Z pewnością twierdzenie, że w Argentynie nie ma muzeów tłumaczy dalszą część wystąpienia prelegentki. Wikimedia Argentyna swój program kulturalny będący alternatywą dla europejsko-amerykańskiego GLAM opiera o takie tematy jak human rights, gender, divercity i LGBT+. Wikimedia Argentyna koncentruje się na kwestiach związanych z obcością i innością, poprzez swoje działania reprezentuje słabszych oraz mniejszości, zaś artykuły w Wikipedii są tworzone na temat zjawisk z obszaru kontrkultury. Dotyczą one również lokalnych rytuałów, świąt i obrzędów. Argentyńska Wikimedia związana z obszarem GLAM promuje różnego rodzaju informacje i multimedia w celu ekspresji rozmaitych przejawów argentyńskiej kultury. Jej celem jest uzupełnianie braków tzw. “cultural gap” w Wikipedii. Analogiczny kierunek działań Wikimedii w Polsce można zauważyć w przypadku takich projektów jak “Wikipedia jest kobietą” (w:Kobieta jest kobietą), a także “Rok obrzędowy z Wikipedią” (w:Wikiprojekt:GLAM/Projekty/Rok obrzędowy z Wikipedią. Podczas wystąpienia naszła mnie refleksja, że projekty Wikimedia, a także Wikiprojekt GLAM pośrednio mogą służyć jako etnograficzne narzędzie badawcze i w takiej właśnie formie być prezentowane środowisku akademickiemu pod hasłem: “Wikipedia as a tool of anthropological knowledge”.

Dzień drugi

Drugiego dnia konferencji szczególnie mocny został zaakcentowana istotność projektu Wikidata, w który warto się angażować również przy okazji działań GLAM. O korzyściach Wikidata mówiła już pierwszego dnia Sandra Fauconnier przy okazji dyskusji na temat sposobów strukturyzowania danych w Wikimedia Commons. Drugiego zaś dnia uszczegółowiła swoją wypowiedź podczas wystąpienia “Impact and potential of structured data on Wikimedia projects for the GLAM sector”.Według Sandry wszelkie dzieła z kolekcji muzeów umieszczane na Wikimedii Commons powinny również zostać opisywane w koordynatach Wikidanych. Jako przykład instytucji, która posiada umieściła swoje dane w tym projekcie podała Narodową Bibliotekę Walijską. Wspomniała również o projekcie Quora, a także działaniach podejmowanych przez Europeane. Dzięki odpowiednim uporządkowaniu danych za pomocą wikidata media będa mogły być dostępne w każdym języku, dzięki czemu będą łatwiejsze do znalezienia. W ten sposób będzie można opisywać bogactwo kultur na całym świecie, a Commons stanie się atrakcyjniejszą platformą dla projektów GLAM na całym świecie. W trakcie wystąpienia “Sum of all Paintings and Open Data” Maarten Dammers wspomniała o obawach, które blokują instytucje przed udostępnieniem swoich zbiorów w ramach projektów GLAM. Muzea inwestując swoje pieniądze i pracę w kolekcje często nie chcą udostępniać ich za darmo, szczególnie gdy słyszą o możliwości ich komercyjnego użycia. Poza tym niektóre muzea nie wprowadziły jeszcze systemu digitalizacji dzieł. Wydaje im się, że udostępnienie dzieł na Creative Commons spowoduje, że mniej ludzi przyjdzie do muzeum. W Portugalii muzealnicy obawiają się tego, że turyści nie będą chcieli odwiedzić muzeum, jeśli dowiedzą się co znajduje się w środku, a w Meksyku instytucje takie jak muzea czują się jakby były jedynymi pełnoprawnymi dysponentami dzieł sztuki. Dane pokazują jednak, że dzieje się wręcz odwrotnie. Muzea stają się popularne, właśnie wtedy, gdy pokazują swoje zbiory w Internecie. Dlatego przy współpracy z przedstawicielami kultury należy pokazywać jak najwięcej wyników badań i statystyk, czy wręcz opowiadać historię Muzeum Narodowego w Rio de Janeiro, gdzie 2 września 2018 roku wybuchł pożar, w którym spłonęło 90 proc. spośród około miliona eksponatów. Nie trzeba więc sięgać po odległy przykład Biblioteki Aleksandryjskiej.

Dzień trzeci

Po dwóch bardzo intensywnych dniach konferencji jej organizatorzy nie poprzestali w swych staraniach. Trzeci dzień był równie, jeśli nie jeszcze bardziej bogaty w treść, pomimo tego, że prelekcje skończyły się o godzinie 13. Aby zdążyć z programem uczestnicy konferencji zrezygnowali z przerw kawowych, co w efekcie spowodowało, że prelekcje zlały się w całość, a mózg ledwo radził sobie z przetworzeniem przekazywanych treści. Cieszę się jednak, że udało się zaoszczędzić szczątki energii, która została spożytkowana podczas warsztatu Yarla dotyczącego Pattypanu - narzędzia do ładowania większej ilości plików na Wikimedia Commons. Zaletą tego warsztatu było to, że dotyczył on bardzo praktycznej umiejętności, która wydaje się być niezbędna - szczególnie w przypadku plików pozyskanych w ramach współpracy GLAM z instytucjami kultury.