Wiki lubi audio/opis projektu

Cele i uzasadnienie projektu

Cele

Projekt ma na celu przekazanie kompetencji obecnym oraz potencjalnym Wikimedianom i Wikimediankom w tym Wikipedystom i Wikipedystkom w zakresie tworzenia ilustracji dźwiękowych. Ma się to przyczynić do gromadzenia wiedzy dźwiękowej w Wikimedia Commons. Istnieje potrzeba stworzenia Wikimedianom nowej przestrzeni, wyposażenia ich w umiejętności i kompetencje nagrywania oraz obróbki dźwięku, a także zmotywowania do pozyskiwania treści audio na wolnych licencjach.

Wierzymy w siłę słuchania i uczenia się, a także w znaczenie równości w dzieleniu się wiedzą i historiami. Gromadzenie treści audio wiąże się również z zachowaniem niematerialnego, ustnego dziedzictwa lokalnych społeczności na całym świecie oraz wnosi wartość dodaną do świata i społeczności Wiki. Niech dźwięki będą częścią wiedzy ludzkości!

Projekt zakłada stworzenie uniwersalnego modelu do tworzenia ilustracji dźwiękowych oraz przetestowanie tego modelu w polskojęzycznym środowisku Wikimedia, by w kolejnym etapie mógł być wdrażany na całym świecie. Poprzez ilustracje dźwiękowe rozumiemy szeroki wachlarz plików audio - od efektów dźwiękowych natury i cywilizacji, muzykę, pieśni, brzmienie instrumentów i zabytków, języki etniczne, gwarę regionalną etc. - po wywiady, nagrania terenowe, historie i podkasty (zob. poniższą listę). Tworzymy w ten sposób repozytorium wolnej wiedzy dźwiękowej w Wikimedia Commons dostępnej dla każdego. Co więcej - poprzez ilustracje dźwiękowe utrwalamy teraźniejszość, która kiedyś będzie historią, ocalamy ją od zapomnienia.

Przykłady ilustracji dźwiękowych

Wywiady, reportaże, historia mówiona, podkasty
Głosy: próbki głosów znanych postaci w Wikipedii, dialekty, gwary, języki etniczne, akcenty, wymowa trudnych nazwisk /słów
Dźwięki natury: np. ptaki i inne zwierzęta, odgłosy natury
Dźwięki cywilizacji: miasta, fabryki, środki transportu, maszyny, urządzenia
Dźwięki charakterystycznych zabytków: hejnały, brzmienie zabytków np. zegar, zabytkowe organy,
Muzyka: tradycyjne pieśni, śpiewy, dźwięki instrumentów, zapis rytmu w utworach muzycznych, hymny.

Uzasadnienie

Audio stanowi zaledwie 3 proc. plików dostępnych w Wikipedia Commons (commons:Special:MediaStatistics), tymczasem ze względu na relatywnie niski koszt jego przygotowania oraz możliwość zarejestrowania dosłownie wszystkiego, co nas otacza, Wikimedia Commons, w tym Wikipedia mogłyby być wypełnione dźwiękiem! Wikipedyści wiedzą, jak tworzyć treści pisane i dokumentować je obrazami, ale mogą łatwo nauczyć się i zdobyć kompetencje w zakresie tworzenia dźwięku i zacząć myśleć dźwiękiem. Uwrażliwienie na dźwięk nie tylko uczy uważności, ale także daje nowe narzędzia do przekazywania wiedzy i informacji społeczności i użytkownikom Wikipedii i Wikimedia Commons. Projekt ten wypełnia lukę w multimedialnym charakterze projektów Wikimedia, nadając im nowy wymiar i nowy interaktywny, kolorowy dźwiękowy charakter. Realizując projekt tworzymy i wzbogacamy repozytorium wiedzy audio na wolnych licencjach, nie tylko dla Wikipedii, ale szerzej dla Wikimedia Commons.

W pierwszym etapie planujemy przetestowanie tego modelu na polskim rynku przygotowując serię kursów szkoleniowych online dla społeczności Wikimedia, aby dać praktyczne narzędzia i wiedzę na temat tworzenia ilustracji dźwiękowych i audio. Szkoleniom towarzyszyć będzie konkurs audio „Wiki lubi audio”, aby otrzymać jak najwięcej nowych treści do polskiej Wikipedii i Wikimedia Commons oraz stworzyć nową społeczność dźwiękowych twórców. Ostatecznie polski model mógłby zostać zaimplementowany w całej społeczności Wiki na świecie poprzez stworzenie serii szkoleń dla lokalnych/krajowych koordynatorów takich projektów oraz organizację międzynarodowego konkursu. Promocję modelu można zorganizować podczas międzynarodowych spotkań takich jak Wikimania, ale także podczas spotkań w poszczególnych krajach oraz w Internecie na forach dyskusyjnych Wiki.

Jesteśmy grupą doświadczonych twórców dźwięku i treści, dziennikarzy i scenarzystów specjalizujących się w reportażach i dokumentach z licznymi nagrodami, tysiącami reportaży radiowych i licznymi publikacjami, wspieraną przez doświadczonych Wikimedian oraz stowarzyszenie Wikimedia Polska (zobacz bios poniżej).

Główne działania projektu

Model zakłada organizację czterech moduły (działań projektowych WP - “work packages”), które będą realizowane przez 12 miesięcy. Działania projektowe poprzedzone będą opracowaniem założeń projektu oraz przygotowaniem wniosku aplikacyjnego. Przygotowanie projektu obejmuje także przedyskutowanie działań w społeczności polskich Wikimedian - podczas spotkania Wikipedystów w Opolu (16-17/03/2024) oraz online na stronie dyskusyjnej Wikimedia PL: https://pl.wikimedia.org/wiki/Wiki_lubi_audio. Planowana jest także prezentacja projektu podczas konferencji Wikimania w Katowicach (sierpień 2024).

Działanie WP 1: Nagranie szkoleń wideo na podstawowe tematy związane z edycją i osadzaniem dźwięku w Wikimedia Commons oraz pracą z dźwiękiem

Trzy główne tematy szkoleń:

1/. Podstawy montażu i edycji dźwięku, w tym sprzęt do nagrań, wykorzystanie metadanych;

2/. Jak edytować Wikipedię i Wikimedia Commons, w tym jak opisywać pliki dźwiękowe, żeby były łatwo dostępne przy wyszukiwaniu - podstawy dla nowych użytkowników;

3/. Podstawy praw autorskich w Wikimedia Commons i Wikipedii, w tym licencje, pułapki praw autorskich etc.

Filmy pozostaną w Wikimedia Commons na zawsze.

Działanie WP 2: Organizacja cyklu szkoleń on-line dla autorów/twórców, którzy chcą tworzyć treści audio i umieszczać je w Wikimedia Commons

Cel: przekazanie narzędzi do tworzenia treści dźwiękowych, nauczenie Wikipedystów/Wikimedian oraz potencjalnych Wikipedystów formy audio. 90% ludzi uczy się ze szkoleń a nie z kursów dostępnych na życzenie online. Ponieważ dają one kontakt z innymi żywymi ludźmi, którzy motywują do działania i nauki.

Grupa docelowa: Wikipedyści/Wikimedianie, lokalni aktywiści, zbieracze historii mówionej, działacze NGOs.

Seria szkoleń:

1/. JAK ROZMAWIAĆ Z OBCYMI LUDŹMI? - sztuka rozmowy (2 spotkania online po 3 h w 2 soboty w marcu )

Jak sprawdzić, czy nasz rozmówca ciekawie opowiada;
Jak obcą osobę zaprosić na nagranie lub zagadać do niej na ulicy. Co zrobić, aby ludzie zgodzili się na nagranie, jeśli nie są od razu do nas przekonani;
Jak przygotować się do rozmowy;
Jak poradzić sobie z trudnym rozmówcą: dygresyjnym, małomównym, lub który mówi monotonnie;
Jak przełamać tremę u siebie i u rozmówcy;
Jak zadawać ciekawe pytania, by rozmowa nie była nudna i banalna?

2/. OPOWIADANIE DŹWIĘKIEM (2 spotkania online po 3 h w 2 soboty w czerwcu )

Jak szukać dobrych miejsc do nagrań?
Jak trzymać sprzęt, by uniknąć szumu, wiatru i niepotrzebnych stuków?
Jak nagrywać dźwięki, by były rozpoznawalne dla słuchaczy?
Jak dobrze nagrywać głosy ludzi, zwierząt, sygnały dźwiękowe, śpiewy w różnych przestrzeniach akustycznych i przy użyciu różnego sprzętu
Jak opowiadać dźwiękiem o miejscach, wydarzeniach i ludziach?

3/. NAGRANIE Z WAŻNYCH WYDARZEŃ (2 spotkania online po 3 h w 2 soboty w październiku )

Jak robić audio z wydarzeń politycznych, społecznych, koncertów? (wybory, protesty, manifestacje, koncerty) Jeżeli to będzie dostępne w Wikimedia Commons to będzie dostępne dla wszystkich. W tej chwili takie nagrania są głównie w mediach typu radio i telewizja i trzeba za to płacić;
Jak nagrywać w tłumie;
Jak nagrywać w głośnych miejscach;
Co nagrać, aby było wiadomo, na jakim wydarzeniu jesteśmy? Aby po latach było jasne czego słuchamy;
Jak samemu opowiedzieć o tym, co widać i słychać? Rola narracji;
Kilka prostych sposobów pracy nad głosem. Co zrobić, aby Twój głos zabrzmiał dobrze w nagraniach.

Działanie WP 3: Wiki lubi audio - konkurs na najlepszy dźwięk imienia Borysa Kozielskiego

Cel: Tworzenie i udostępnianie treści audio dla Wikimedia Commons, pozyskanie materiałów na otwartej licencji

Ogłoszenie konkursu na najlepsze audio pod hasłem “Wiki lubi audio”. Czas trwania: marzec-grudzień

Kategorie zgodne ze szkoleniami on-line, choc oczywiście nie trzeba brać udziału w szkoleniu, by wziąć udział w konkursie.

1.Rozmowa z…

2. Przedstaw dźwiękiem

3. Nagraj wydarzenie

Jury: społeczność Wikipedii/Wikimedii oraz organizatorzy projektu Wiki lubi audio.

Grupa docelowa: Wikipedyści/Wikimedianie, lokalni aktywiści/pasjonaci, zbieracze historii mówionej, działacze ngo, lokalnych muzeów i ośrodków kultury

Działanie WP 4: Organizacja i koordynacja projektu, promocja międzynarodowa projektu oraz modelu pilotażowego we współpracy z CEE HUB

Cel: Realizacja zasad Strategii Ruchu Wikimedia.

W ramach testowania modelu w polskojęzycznej społeczności planujemy podzielić się doświadczeniem i konsultować realizację projektu z partnerami z regionu Europy Środkowo-Wschodniej, reprezentowanych w ramach Wikimedia CEE HUB - sieci społeczności i afiliantów Wikimedia, które od 2011 roku są zorganizowane w grupie Wikimedia CEE (Central and Eastern Europe).

Model ilustrowania dźwiękiem haseł Wikipedii zostanie opisany w oparciu o doświadczenia projektu w Polsce, tak by docelowo model był uniwersalny i można będzie go zastosować w regionie CEE a następnie globalnie w całej międzynarodowej społeczności Wiki.

Grupy docelowe

Bezpośredni odbiorcy projektu

Twórcy treści Wiki - Wikimedianie i Wikipedyści, którzy będą zainteresowani tworzeniem treści audio i tworzeniem wiedzy dźwiękowej - repozytorium audio na Wikimedia Commons.
Nowi twórcy treści dla Wikimedia Commons, wciągnięci do społeczności - w tym m.in. lokalni aktywiści, pasjonaci, reprezentanci organizacji pozarządowych, muzeów, domów kultury itp., a także młodzież licealna i studenci, którzy wezmą udział w szkoleniach i konkursach i staną się docelowo częścią społeczności Wiki.

Beneficjenci pośredni, którzy skorzystają z wiedzy dźwiękowej

Użytkownicy Wikipedii i Wikimediów – odbiorcy, którzy skorzystają z nowych treści audio, w tym osoby wykluczone, m.in. niedowidzący, seniorzy.
Twórcy podcastów, reporterzy radiowi, media pracujące przy produkcji audycji, reportaży, podkastów itp.
Kadry edukacyjne - nauczyciele, wykładowcy, którzy będą mogli wykorzystywać treści audio podczas lekcji, wykładów, warsztatów.
Osoby i instytucje zajmujące się edukacją, interpretacją i promocją dziedzictwa etc.

Wkład w strategię ruchu

Projekt spełnia wszystkie zasady Strategii Ruchu Wikipedii, a zwłaszcza 4 z nich w formie bezpośredniej. Wierzymy w siłę słuchania i uczenia się, a także w znaczenie równości w dzieleniu się wiedzą i historiami. Gromadzenie treści audio dla Wikipedii wiąże się również z zachowaniem niematerialnego, ustnego dziedzictwa lokalnych społeczności na całym świecie i wnosi do Wikipedii wartość dodaną.

Skupienie na ludziach

Projekt koncentruje się na ludziach i ich historiach, wykorzystując dźwięk jako najlepsze narzędzie do zbierania narracji i dźwięków ilustrujących wpisy i zawartość Wiki. Stawia także na łączenie pokoleń i dokumentowanie najstarszych wspomnień z przeszłości lokalnych społeczności. Aktywnie angażuje kobiety w tworzenie treści.

Integracja i partycypacyjne podejmowanie decyzji

Projekt opiera się na potrzebie różnorodności perspektyw i wzmacnia lokalne społeczności poprzez prezentowanie wyjątkowości każdej historii, miejsca i społeczeństwa. Umożliwia także dostępność dla różnych grup, angażując w ten proces różne pokolenia, w tym seniorów, a także wykluczonych członków społeczeństwa (takich jak osoby niedowidzące) i w ten sposób poszerza społeczność Wiki.

Równość i upodmiotowienie

Projekt umożliwia liderom lokalnych społeczności, aby stali się aktywnymi aktorami treści Wikipedii. Proponujemy uruchomienie praktycznego narzędzia, z którego będą mogły korzystać wszystkie społeczności na całym świecie, także w regionach wykluczonych, takich jak odległe obszary wiejskie. Każdy może tworzyć proste treści audio za pomocą swoich smartfonów, które umożliwiają nagrywanie w dobrej jakości. Tworzenie treści audio nie wymaga żadnego specjalnego sprzętu. Proces zbierania dźwięku jest łatwy i równy dla wszystkich twórców, a potrzebne są wskazówki i dzielenie się praktyczną wiedzą, jak edytować Wikipedię i Wikimedia Commons w zakresie dźwięku i podstaw edycji dźwięku.

Współpraca i współdziałanie

Projekt tworzy uniwersalne, innowacyjne narzędzie, które z łatwością można zastosować w dowolnym miejscu na świecie. Proponuje wypracowanie modelu dzielenia się zbiorową wiedzą, historiami, wspomnieniami i ustnym dziedzictwem społeczności na całym świecie. Poprzez zdobywanie nowych kompetencji wnosi wkład i zaangażowanie, jednocześnie poszerzając społeczność Wikipedii.

Proponowany harmonogram

Przygotowanie projektu i strategii oraz przedyskutowanie ze społecznością Wiki oraz z CEE HUB: marzec-lipiec 2024 roku, promocja projektu podczas Wikimanii w Katowicach.
Złożenie wniosku do Wikimedia Foundation: wrzesień 2024 roku
Realizacja projektu (model pilotażowy testowany na rynku polskim oraz współpraca z CEE HUB): styczeń/luty 2025-grudzień 2025 roku
Kontynuacja: multiplikacja modelu w innych krajach w społeczności Wiki – od 2025 roku z udziałem polskich ekspertów.

Zespół ekspertów - organizatorzy

Zespół ekspertów wspierany przez stowarzyszenie Wikimedia Polska, społeczność Wikipedii i Wikimedia Commons, CEE HUB i inne NGOsy, z którymi współpracują eksperci projektu.

Borysław Kozielski - pomysłodawca projektu, który odszedł w 2023 roku

Był podcasterem, wikipedystą i prezesem Fundacji „Otwórz się” (otworzsie.org.pl), aktywnym członkiem stowarzyszenia Wikimedia Polska. W Wikipedii zajmował się treściami audio. Zrealizował kilka projektów, m.in. „Polskie Kolędy”, „Baczyński 2015”, realizował podcasty dla Wikipedii ”Latarnie morskie w Polsce”, „Lasy Warszawy”, „Zamek Królewski na Wawelu”.

Od 2005 roku tworzył podcasty i pomagał innym rozpocząć tę przygodę prowadząc szkolenia, warsztaty i webinaria. Jako jedyny podcaster w Polsce otrzymał dwie nagrody European Podcast Awards w 2010 roku w kategorii non-profit oraz w 2012 roku w kategorii profesjonalnej. Otrzymał również główną nagrodę „Kreatura 2021”. Stworzył pierwszy w Polsce kurs online o podcastingu. Jego marzeniem było ilustrowanie haseł Wikipedii dźwiękiem. Borysowi Kozielskiemu dedykujemy konkurs “Wiki lubi audio”.

Hanna Bogoryja-Zakrzewska

Pracowała dla ogólnopolskiego radia w Wytwórni Reportażu i Dokumentu. Przez ponad 30 lat zrobiła ponad tysiąc reportaży radiowych i napisała książkę „To się naprawdę wydarzyło. Opowieści reporterskie” (wspólnie z Katarzyną Błaszczyk) wydanej przez Znak w 2019 roku. Laureatka wszystkich ważnych nagród radiowych w Polsce, jej utwory reprezentowały Polskie Radio na arenie międzynarodowej. Za swoją twórczość otrzymała Złoty Mikrofon oraz dwie nagrody państwowe: Brązową Krzyż Zasługi od Prezydenta RP oraz medal „Zasłużony dla Kultury Polskiej” od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.Była członkiem międzynarodowego Zespołu Fabularnego przygotowującego najważniejszą międzynarodową konferencję reporterską, Międzynarodowej Konferencji Fabularnej. Wierzy, że dobrze skonstruowana historia zapada w serce i pamięć odbiorcy. Może uczyć, przekonywać, inspirować. Teraz pomaga innym tworzyć tak wciągające historie i rozmowy (projekt Torba reportera i podkastera: torbareportera.pl) . Aby w mediach pojawił się każdy, kto ma coś ciekawego do powiedzenia.

Katarzyna Błaszczyk

Pracowała w największej redakcji reportażu radiowego w Polsce. Przez 15 lat pracy wykonała ponad 500 raportów. Była członkiem komitetu organizującego International Feature Conference, największą na świecie konferencję dokumentalną i podcastingową. Jest współautorką (razem z Hanną w ramach projektu TR) wyjątkowej reporterskiej książki „To się wydarzyło naprawdę. Historie reporterów. Zdobyła około 20 nagród za reportaże radiowe. Jej produkcje reprezentowały Polskie Radio za granicą. Wierzy w moc opowieści. Opowieść uwalnia, leczy, nadaje sens. Dotyczy to zarówno narratora, jak i słuchacza. Wspiera też innych, ucząc trudnej sztuki rozmowy i opowiadania historii. Tak, aby każdy mógł w ciekawy sposób opowiedzieć swoją historię, bądź być narratorem cudzych historii. Współautor jedynego na rynku podręcznika „Sztuka konwersacji w podcaście i nie tylko”. Uważa, że podcasty to świetne medium wspierające markę.

Dominika Zaręba

Autorka pierwszej w Polsce książki o ekoturystyce („Ekoturystyka”, PWN, IV wyd. 2020). Publicystka, pisarka, autorka przewodników turystycznych i książek (ponad 30). Współzałożycielka Wydawnictwa Bezdroża. Stworzyła program zielonych szlaków – greenways w Polsce, zainicjowała powstanie zielonych szlaków na Białorusi i Ukrainie. Jest Przewodniczącą Rady Funduszu Partnerstwa, ekspertem międzynarodowego Stowarzyszenia Environmental Partnership Association, które tworzy sześć fundacji działających w Polsce, Czechach, Słowacji, Węgrzech, Rumunii i Bułgarii (environmentalpartnership.org). Współpracuje z licznymi organizacjami promującymi turystykę zrównoważoną na świecie, w tym z European i Global Ecotourism Network. Zainicjowała dziesiątki inicjatyw społecznych m.in. w Polsce i Europie Środkowo-Wschodniej, głównie projekty związane z ochroną dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego, wspierające rozwój kobiet i społeczeństwa obywatelskiego na obszarach wiejskich i miejskich. Była prelegentką na ponad 50 wydarzeniach i konferencjach międzynarodowych w Europie, USA, Afryce i Ameryce Południowej (dominikazareba.academia.edu, www.atitlan.pl).

Marek Mazurkiewicz

Wikimedianin od 2006 roku. Zaangażowany w społeczność Wikipedii i projektów siostrzanych, wielki fan Wikidanych, administrator Wikinews. Razem z Borysem Kozielskim tworzył Nowiny Wikiradia - podkast o tym, co słychać w Wikimediach. Uczestnik bicia rekordu Guinessa na najdłuższy edyton.

Anna Karpińska

Na co dzień aktywistka na rzecz niemarnowania żywności, członkini Foodsharing Warszawa od 2018 roku. W 2020 roku zakochała się w Wikipedii. Razem z Markiem Mazurkiewiczem angażuje się w wolontariat na rzecz Wikimediów. Uczestniczka i zdobywczyni nagród w konkursach wikipedyjnych (WikiWalentynki, Nieznane Kobiety Wikipedii). Uczestniczka bicia rekordu Guinessa na najdłuższy edyton.