Projekt Strategii Stowarzyszenia

Ta strona ma charakter historyczny bądź archiwalny. Prosimy nie modyfikować tej strony.

Wstęp

Stowarzyszenie Wikimedia Polska nie ma w tej chwili przyjętej oficjalnej strategii działania.

W marcu 2016 Zarząd Stowarzyszenia Wikimedia Polska na zebraniu „na żywo” w Łodzi, przyjął dokument o nazwie Misja, który jednak z formalnego i również praktycznego (bo jest nazbyt ogólny) punktu widzenia nie jest Strategią. Dokument ten został poddany krytyce na Walnym Zgromadzeniu Członków Stowarzyszenia w czerwcu 2016 w Lublinie. W wyniku dyskusji o strategii, wyłonił się nieformalny zespół, który miał zająć się przygotowaniem projektu strategii do zaproponowania na kolejny Walnym Zgromadzeniu. Zespół ten jednak przez cały 2016 r. nie podjął żadnych prac. (zob. też: Wikimedia:Strategia 2016-2021).

Co to jest strategia i do czego służy

Jak podaje Wikipedia:

"w znaczeniu ogólnym [strategia] oznacza naczelną orientację [...], która wyraża dominujący kierunek działania danego systemu. Ta naczelna orientacja jest główną linią i zarazem wytyczną postępowania kierownictwa systemu w związku z sytuacjami, jakie zachodzą w otoczeniu i przy uwzględnieniu własnego potencjału kadrowego, organizacyjnego, finansowego i techniczno-produkcyjnego.

W praktyce oznacza to, że jest to dokument, który powinien:

• Ustalić najważniejsze zadania i kierunki działania Stowarzyszenia oraz ich priorytet (w pewnym zakresie zawarte jest to w dokumencie Misja)
• Ustalić podstawowe sposoby oceny realizacji postępu i efektywności podejmowanych działań w kontekście wcześniej zdefiniowanych zadań i priorytetów.
• Ustalić kierunki pożądanych zmian w strukturze i zasobach Stowarzyszenia, które umożliwią realizację przyjętych zadań i kierunków działania.

Postęp prac

Na Zlocie Zimowym w styczniu 2017 w Tworzyjankach zespół w nieco zmienionym składzie przeprowadził najpierw 2-godzinną dyskusję wewnętrzną a następnie 45-minutową debatę wśród wszystkich zainteresowanych osób obecnych na Zlocie.

Rezultaty dyskusji w Tworzyjankach

Wstęp

Zasoby:

1. Rola zarządu – operacyjny czy „rada nadzorcza”.
2. Pracownicy (rola, struktura) a zarząd.
3. Wolontariusze (członkowie, aktywności, rola, nie-wikipedyści?)
4. $

Cele:

1. Ludzie: retencja, rekrutacja, kompetencje, atmosfera.
2. Treści: GLAM, braki, tech/sci, BIAS?
3. Wizerunek.
4. Technika – narzędzia (tu jakieś nieczytelne dla mnie dopiski).
5. Edukacja: GNU, CC, Wiki, wolna kultura.
6. Czytelnictwo: reuse treści przez nas i przez innych.
7. Rozwój WMPL: badanie, rozumienie: klienta, produktów, efektów.

Analiza SWOT

Silne strony:

1. Szeroki wachlarz kompetencyjny członków.
2. Otwarta struktura.
3. Liczba realizowanych przedsięwzięć.
4. Know-how – portfolio doświadczeń.
5. Możliwość wsparcia prawnego dla twórców w sytuacji kryzysowej.

Słabe strony:

1. Niska aktywność większości członków.
2. Rozproszenie terytorialne członków.
3. Brak stacjonarnego biura (rozproszenie pracowników).
4. Słaba pamięć instytucjonalna.

Szanse:

1. Silna marka Wikipedii.
2. Mamy status organizacji pożytku publicznego.
3. Dostępność innych źródeł finansowania.
4. Jawność finansów.

Zagrożenia:

1. Słaba marka projektów siostrzanych.
2. Wysoki udział płac w budżecie.
3. „OPP wysycha”.

Zaproszenie do debaty

W związku z postulatami dotyczącymi możliwie jak najszerszej konsultacji propozycji Strategii rozpoczynamy publiczną debatę nad tym dokumentem. W debacie mogą uczestniczyć wszyscy członkowie Stowarzyszenia oraz edytorzy projektów Wikimedia.

Pytania, na które szukamy odpowiedzi to:

[uzupełnić]

Debata nie doszła do skutku, ze względu na to, że zespół, który powstał w Tworzyjankach nie zaraportował wniosków z dyskusji, ani nie podejmował żadnych więcej prac przez cały 2017 r.

Komentarz

Plan pracy przyjęty w lutym 2017 w Tworzyjankach - spalił na panewce, ze względu na brak wstawienia rezultatów tej dyskusji (były one zebrane na arkuszach papieru). Równolegle ruszyły prace inspirowane i zarządzane przez Wikimedia Foundation nad strategią całego ruchu globalnego Wikimedia, którego efektem było opracowanie "Kierunku Strategii", który został w ramach Stowarzyszenia poddany konsultacji: Kierunek Strategiczny Ruchu Wikimedia 2017 - w wyniku której Zarząd zdecydował się "zaparafować" rzeczony dokument. W trakcie procesu ustalania globalnej strategii - społeczność polskich projektów Wikimedia miała okazję odnieść się do kilkunastu różnych zagadnień. Dyskusja on-line z tego procesu jest zarchiwizowana tutaj: w:pl:Dyskusja Wikipedii:Strategia Wikimedia 2017 i tutaj: m:Talk:Strategy/Wikimedia movement/2017/Direction/pl. Oprócz dyskusji on-line odbyły się też konsultacje w trakcie letniej konferencji podsumowane tutaj: m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Sources/Cycle 2/Wikimedia Polska 2017 meeting oraz spotkanie z ekspertami zewnętrznymi, podsumowane tutaj: m:Strategy/Wikimedia movement/2017/Sources/Cycle 2/Wikimedia Polska Strategy Dinner - Warsaw June 5, 2017

Wkrótce ruszy II etap ustalania strategii globalnej ruchu Wikimedia - w ramach którego, poszczególni "gracze instytucjonalni" ruchu powinni się odnieść do "Kierunku" w formie przygotowania własnej, lokalnej strategii uwzględniającej w/w dokument.

Plan spotkania strategicznego w Mrodze 2018

Slady do wstępu

1. Wstęp o strategii globalnej i krótkie omówienie dokumentu "Kierunek Strategiczny" oraz naszych własnych, nieudanych prób ustalenia własnej strategii. (max. 20 min - krótko i konkretnie)
2. Podział na równe dwie grupy (metodą losowania), z których każda musi mieć prowadzącego i sekretarza (spisującego na bieżąco wnioski)
3. Dyskusja - my i "kierunek" (45 min)
   1. Zdefiniowanie obszarów i wpisanie do nich konkretnych działań, które jako stowarzyszenie możemy realizować w ramach "Kierunku" - > efekt - lista obszarów naszych działań z podziałem na punkty "kierunku"
   2. Zdefiniowanie obszarów i konkretnych działań, które chcemy realizować jako stowarzyszenie mimo, że nie mieszczą się w "Kierunku" -> efekt - lista działań nie mieszczących się w "kierunku"
   3. Czy "kierunek" ma jakieś poważne luki - ważne obszary i działania kluczowe dla przyszłości Wikimediów w Polsce, które nie są w nim uwzględnione? -> efekt - lista takich obszarów i ew. dopisanie do nich naszych działań, które te luki zdają się wypełniać.
4. Dyskusja - "co jest ważne dla nas" (45 min - równolegle z "kierunki")
   1. Główne zagrożenia i szanse dla Wikimediów - tu i teraz w najbliższej przyszłości w Polsce -> efekt - lista zagrożeń, szans i celów które chcemy osiągnąć
   2. Które z tych zagrożeń, szans i celów znajdują odzwierciedlenie w naszej działalności -> efekt - utworzenie hierarchicznej listy realizowanych działań pod kątem listy zagrożeń, szans i celów oraz sporządzenie listy zaniedbanych obszarów.
   3. Burza mózgów - jakie działania możemy realnie podjąć w obszarach zaniedbanych -> efekt - lista pomysłów nowych działań wypełniających obszary zaniedbane
5. Podsumowanie końcowe obu grup (po max. 10 minut na grupę)
   1. Grupa od "kierunku" przedstawia swoje spisy i wnioski
   2. Grupa od "co jest ważne dla nas" przedstawia swoje spisy i wnioski
   3. Wspólnie próbujemy poskładać z tego jednolitą, hierarchiczną listę obszarów, zadań i konkretnych działań, które być może utworzą podstawowy zrąb strategii Stowarzyszenia. (30 min).

Razem: ok 2 h.

Rezultaty

Zdjęcie karty grupy „kierunkowej”

Grupa „kierunkowa” – referującym był Aegis, prowadzącą Lantuszka

Grupa ta według zasad przyjętych w „kierunku” podzieliła obszary, którymi zajmuje się Stowarzyszenie następująco:

1. W ramach pierwszego kierunku „Wiedza – tworzenie i udostępnianie” – podzielono obszar na
   1. działania na rzecz rozpowszechniania zgromadzonej wiedzy – w ramach czego można promować czytelnictwo w Polsce i udostępniać zawartości projektów w formach „ulicznych” – do takich działań zaliczyła wystawy POTY, uczestnictwo na zewnętrznych imprezach ze stoiskami Wikipedii i część działań w mediach. Grupa zauważyła, że poziom czytelnictwa Wikipedii w Polsce nie jest wcale taki wysoki (na poziomie 50% wszystkich internautów) – dużo niższy niż w Niemczech czy Francji – dlatego należałoby rozważyć możliwość działań nakierowanych na zwiększenie czytelnictwa, które w zasadzie zostały przez Stowarzyszenie porzucone.
   2. działania na rzecz pozyskiwania nowych treści, gdzie aktywność Stowarzyszenia jest znacznie wyższa – działania te to (a) dobrze rozwijająca się współpraca z instytucjami GLAM i słabiej rozwijająca się z instytucjami edukacyjnymi (PSiA i warsztaty); (b) aktywizowanie edytorów projektów Wikimedia – liczne konkursy organizowane przez Stowarzyszenie oraz działalność w mediach społecznościowych i organizowanie zlotów i konferencji, czyli ogólnie działalność poprawiająca atmosferę współpracy i (c) – pozyskiwanie dostępu do nowych źródeł wiedzy – w tym zakresie czynione jest niewiele – w zasadzie tylko w formie Wikigrantów.
2. W ramach drugiego kierunku „Demokratyzacja wiedzy” – podzielono możliwe i istniejące działania Stowarzyszenia na
   1. Kwestie językowe – (a) tłumaczenia na język polski zasobów Wikimedia dostępnych w innych językach – czego Stowarzyszenie zupełnie nie wspiera, (b) kwestia stosowanego w projektach języka – jego siatek znaczeniowych i upraszczania języka dla konkretnych zastosowań, gdyż zasoby projektów Wikimedia są często niezrozumiałe dla potencjalnych czytelników – czego Stowarzyszenie (może oprócz przygotowania niegdyś Wikipedii na DVD) – nie robi i (c) Wspierania projektów w językach tradycyjnie występujących na terenie Polski (białoruski, kaszubski, śląski) – co Stowarzyszenie robi w bardzo ograniczonym zakresie (warsztaty białoruskie)
   2. Kwestia docierania do nowych edytorów i czytelników – czyli projekty „outreach”, które powinny (a) zapewnić większą różnorodność edytorów projektów Wikimedia, poprzez zwiększanie udziału kobiet, seniorów i środowiska akademickiego. Stwierdzono, że Stowarzyszenie podejmuje tu mało skuteczne i zbyt słabe działania (akcje typu Wikipedia też jest kobietą, czy kilka warsztatów dla seniorów), a jest to pole do potencjalnego rozwoju. (b) Drugi możliwy kierunek to docieranie do środowisk, które mają różnego rodzaju bariery z ewentualnym wejściem w ruch Wikimedia – z pomocą zewnętrznych partnerów, którzy mają „przełożenie” na te środowiska – np. instytucje zajmujące się osobami z autyzmem, z którymi Stowarzyszenie kilka razy przeprowadzało warsztaty.
3. Oprócz tego grupa zwróciła szczególną uwagę na brak skutecznych kryteriów i narzędzi oceny efektywności prowadzonych działań we wszystkich obszarach Stowarzyszenia i konieczność wdrożenia takowych. Grupa zauważyła też zjawisko starzenia się środowiska polskich Wikimedian i braku kontaktu i pomysłów na wciągnie młodzieży – zarówno jako czytelników jak i edytorów. Potrzebne są projekty rozwijające ten obszar, mimo, że „kierunek” bezpośrednio nie odnosi się do tej kwestii.

Grupa "co jest dla nas ważne" - referującymi byli TR i Marcello002

Notki grupy Co jest dla nas ważne

Notki spisane przez Rosewood

Grupa ta najpierw zdefiniowała istniejące zagrożenia dla przyszłości Stowarzyszenia i polskich projektów Wikimedia. Do takich zaliczyła:

1. W kategorii problemów wewnętrznych:
   1. Wysychanie głównego źródła przychodów w postaci odpisów 1% na OPP w deklaracjach PIT - a także słaba dywersyfikacja przychodów - blisko 99% przychodów (poza grantami z WMF) - pochodzi z tego źródła.
   2. Angażowanie się w politykę - zarówno ruchu jako całości, jak i poszczególnych jego członków
   3. Bierność większości tzw. "zwykłych" członków Stowarzyszenia, którzy mało, albo wcale nie angażują się w jego działania i daje się obserwować tendencję spadkową aktywności środowiska jako całości oraz wypalanie się wielu wcześniej aktywnych osób
   4. "Autokiszonka" - wsobność społeczności edytorów - skupianie się na własnych problemach i sporach, tworzenie własnych, niepisanych zasad, niezrozumiałych dla osób chcących dołączyć, ogólna wrogość i zamknięcie się na "nowych"
2. W kategorii problemów z wizerunkiem projektów Wikimedia:
   1. Brak aktywnego uczestnictwa czytelników w kształtowaniu projektów Wikimedia - brak ankiet czytelniczych, brak informacji o tym czego właściwie oczekują od nas czytelnicy
   2. Słaba marka projektów siostrzanych - w świadomości społecznej nie funkcjonują one w ogóle jako samodzielne projekty - są dla czytelników po prostu fragmentem Wikipedii.
   3. Słaba świadomość społeczna - sposobu w jaki tworzone są projekty, jak powstaje i działa społeczność edytorów, dlaczego i jakimi zasadami się rządzi.
   4. Słaba świadomość społeczna prawa autorskiego i w szczególności zasad licencjonowania projektów Wikimedia.

Następnie grupa zdefiniowała nasze mocne strony, do których zaliczono:

1. Możliwość stosunkowo łatwego pozyskiwania grantów z WMF, ale też wielu innych źródeł.
2. Silna marka i wizerunek Wikipedii, która otwiera wiele drzwi
3. Dobrze rozwijająca się współpraca z partnerami zewnętrznymi - zwłaszcza instytucjami GLAM
4. Różnorodność kompetencji członków Stowarzyszenia - mamy specjalistów z wielu dziedzin i pochodzimy z wielu różnych środowisk zawodowych i społecznych

Analizując obecne działania i projekty Stowarzyszenia grupa określiła następujące, ważne obszary, którymi powinniśmy się zajmować:

1. Podnoszenie jakości i ilości treści projektów Wikimedia - w tym zakresie Stowarzyszenie jest dość aktywne (projekty GLAM, konkursy, Wikigranty)
2. Zwiększanie naszej obecności w obszarach geograficznych gdzie nas nie ma - w kategoria krajowych - na szeroko rozumianej "prowincji", bowiem obecnie koncentrujemy się głównie z naszymi działaniami na dużych metropoliach miejskich.
3. Edukacja w zakresie praw autorskich - którą prowadzimy w zasadzie tylko "przy okazji", a może warto bardziej zwrócić uwagę na ten obszar
4. Edukacja w zakresie działania (wewnętrznego) projektów Wikimedia - niekoniecznie tylko prowadzenie warsztatów, ale też ew. szerszych akcji uświadamia trybu w jaki działamy i stojącymi za tym wartościami

Grupa zdefiniowała też obszary ważne, w których nasza obecność jest słaba:

1. Obecność w szkołach - w sensie prowadzenia warsztatów, ale też akcji wyjaśniających i promujących nasze wartości i zasady działania
2. Nawiązanie kontaktów z instytucjami GLAM w terenie (poza głównymi metropoliami)

W zaniedbanych obszarach ważnych, grupa zaproponowała następujące działania:

1. Przeprowadzanie projektów GLAM w terenie (poza głównymi metropoliami)
2. Organizacja dużych wydarzeń promocyjnych, czy też wykorzystywanie istniejących wydarzeń do promowania zasad i wartości wg których działamy
3. Stworzenie oferty scenariuszy zajęć/szkoleń dla szkół średnich i podstawowych
4. Podkreślanie na każdym kroku naszej apolityczności i uwzględnianie jej we wszelkich naszych działaniach.

Nasze cele i działania vs "kierunek"

Na podstawie zebranych przemyśleń, poniżej tabela przedstawiająca najpierw nasze ew. cele i prowadzone działania wpisujące się w "kierunek" i następnie te cele i działania, które się nie wpisują, a twierdzono, że są ważne.

Wpisujące się w "kierunek"

• W zakresie gromadzenia i rozpowszechniania wolnej wiedzy:

Kierunek	Działanie	Zasoby	Kluczowe Problemy
platforma, która dostarczy otwartą wiedzę światu i społecznościom na wszystkich interfejsach	W zasadzie nie prowadzimy - nie rozwijamy nowych platform, ale można pod to podciągnąć wszystkie działania rozwijające zasoby istniejących projektów Wikimedia. Współpraca GLAM, Wikigranty, Wikiekspedycje, Konkursy edycyjne, Warsztaty.	W zakresie nowych platform:bardzo ograniczone, kilku "technicznych", ew jakieś wykorzystanie naszego serwera. W zakresie uzupełniania treści: doświadczenie ze współpracami GLAM, prowadzenia konkursów i warsztatów edytowania.	wzrost liczby wejść z urządzeń mobilnych w Polsce, odchodzenie młodych - zarówno czytelników jak i edytorów, ze względu na to, że interefejs projektów Wikimedia "trąci myszką".
narzędzia dla sojuszników i partnerów	PatyPan i projekty w ramach współpracy GLAM	PatyPan i wiedza z zakresu działania Wikimedia Commons, Wikipedii i WikiData, ponad 20 otwartych współprac z instytucjami GLAM	Dobre kontakty tylko z instytucjami z dużych metropolii, problem trudnego interfejsu Commons i Wikipedii oraz kwestie prawno-autorskie.
infrastruktura umożliwiająca nam i innym zbierać i korzystać z różnych form wolnej, godnej zaufania wiedzy	W zasadzie nie prowadzimy działań rozwijających taką infrastrukturę	Ew nasz serwer i kilka osób "technicznych", duży potencjał ma tu Wikidata i ew. partnerstwa oparte o ten serwis.	Wyszukiwanie informacji i zasobów - zwłaszcza w Commons jest bardzo trudne. Ograniczone formy wiedzy - głównie teksty i zdjęcia.

• W zakresie "demokratyzacji wiedzy"

Kierunek	Działanie	Zasoby	Kluczowe Problemy
wiedza i społeczności poza nawiasem struktur władzy i przywilejów	wszystkie działania budujące zdrową społeczność: Konkursy, konference, w jakimś stopniu Wikigranty, działania promocyjno-wizerunkowe utrzymująca ogólną pozytywną percepcję projektów Wikimedia w społeczeństwie i ochronę poszczególnych osób przed atakami politycznymi, zarówno w mediach tradycyjnych jak i społecznościowych.	Doświadczenie i pieniądze na organizację konferencji i zlotów, doświadczenie i środki do organizacji konkursów, służby prasowe i aktywne profile w mediach społecznościowych, utrzymywanie wewnętrznych kanałów komunikacji.	Zewnętrzne naciski polityczne zarówno na treść jak i członków społeczności projektów Wikimedia; ubywanie aktywnych edytorów, podziały polityczne wewnątrz społeczności edytorów;spadająca popularność projektów Wikimedia u młodzieży.
budowa silnych i zróżnicowanych społeczności wokół projektów	w sumie jak wyżej - szczególną rolę mogą tu odegrać działania nakierowane na środowiska słabo reprezentowane: młodzież, kobiety, seniorzy, środowiska akademickie, niepełnosprawni, mniejszości językowe.	Grupa osób prowadzących warsztaty i inne projekty "outreachowe", środki na prowadzenie tychże.	Niska skuteczność warsztatów, brak systemowych programów edukacyjnych, brak planów systematycznego docierania do środowisk słabo reprezentowanych, wsobność i "autokiszonka" istniejącej społeczności edytorów.
przełamywanie barier społecznych, administracyjnych i ekonomicznych uniemożliwiających korzystanie i współtworzenie wiedzy.	Nieliczne warsztaty dla dzieci i młodzież z zespołem Aspergera; w jakimś stopniu Wikigranty i dofinansowania na dojazdy na konferencje.	Sprawnie działające Wikigranty, ograniczone środki finansowe na stypendia wyjazdowe.	Nie wydaje się to najistotniejszym problemem w Polsce. Oprócz bardzo szczególnych grup, w zasadzie w Polsce nie występują silne bariery społeczne czy administracyjne uniemożliwiające korzystanie i współtworzenie wiedzy. Pewny problemem jest zamkniętość językowa społeczności edytorów i trudny język artykułów w Wikipedii.

W sumie zatem w "kierunek" wpisują się: Współpraca GLAM, Wikigranty, Wikiekspedycje, Konkursy edycyjne, Warsztaty, utrzymywanie serwera, działania promocyjno-wizerunkowe, organizacja konferencji i zlotów. Stowarzyszenie realizuje większość elementów "kierunku", choć nie zawsze skutecznie. Nie realizujemy rozwijania nowych platform (to raczej zadanie dla WMF) i tylko w niewielkim stopniu realizujemy przełamywanie barier społecznych i ekonomicznych, co jednak wynika z faktu, że w Polsce jest ich stosunkowo mało.

Nie wpisujące się w "kierunek"

Cel	Działanie	Zasoby	Kluczowe Problemy
Pozyskiwanie środków na działalność	Zbiórki OPP, pozyskiwanie grantów z WMF	"Maszyneria 1%" - banery, strona OPP, działania promocyjne skierowane do darczyńców; raczkujący newsletter dla darczyńców	Spadające środki z OPP, mało osób skłonnych składać wnioski do WMF, brak realnych koncepcji na inne źródła finansowania, bardzo słaba komunikacja z darczyńcami
Wewnętrzna aktywizacja członków Stowarzyszenia	Promowanie istniejących projektów wsparcia aktywności członków poprzez media społecznościowe i wewnętrzne kanały informacyjne	Baza członków; wewnętrzne kanały informacyjne; zasoby finansowe na organizowanie nowych projektów.	Spadająca aktywność wolontaryjna; bardzo mało liderów i ich wypalanie się; krytykanctwo; niechęć do osób przychodzących z zewnątrz.
Zwiększenie świadomości społecznej zasad działania społeczności i projektów Wikimedia	Warsztaty i działania promocyjne - oficjalny profil Wikipedii w fb, obecność w mediach tradycyjnych, prowadzenie bloga	Pracownicy PR Stow, pewne doświadczenie w prowadzeniu warsztatów, zaprzyjaźnione organizacje i instytucje GLAM	Brak świadomości zasad działania projektów Wikimedia prowadzi do niezrozumienia zalet i ograniczeń tychże a także zwiększa barierę wejścia dla potencjalnych edytorów.

W sumie okazuje się, że olbrzymia większość działań Stow i jego celów wpisuje się w "kierunek". Dwa cele wskazane jako nie wpisujące się - mają charakter czysto wewnętrzny. Trzeci - w pewnym stopniu można rozpisać do "przełamywania barier" i "budowy społeczności" - acz w formie w jakiej się pojawił w trakcie dyskusji nie jest przez kierunek bezpośrednio ujęty.

Przypisy