Plan działań 2022/Kultura

Wikimedia Polska, polski partner Fundacji Wikimedia.
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Plan działań 2022 Wsparcie społeczności Edukacja Kultura Administracja Fundraising Komunikacja

Zespół[edytuj | edytuj kod]

  • Stan osobowy w 2021: 1 etat
  • Planowany stan osobowy w 2022: 1 etat + co najmniej 1 stały współpracownik techniczny do wsparcia masowych transferów treści do Wikimedia Commons (zlecenia)

Gdzie jesteśmy i do czego dążymy?[edytuj | edytuj kod]

Wpływ pandemii na otwartość[edytuj | edytuj kod]

Pandemia COVID-19 z jednej strony obnażyła wszystkie słabości sektora kultury, z drugiej przyczyniła się do przyspieszenia jego transformacji. Po wybuchu pandemii nastąpił wybuch kulturalnej oferty online, która z różnym skutkiem walczyła o naszą uwagę w internecie. Muzea i inne instytucje musiały zmierzyć się z nową, online'ową rzeczywistością, w której konkurowały o widza mającego na wyciągnięcie ręki szeroko pojętą ofertę rozrywkową. Po tej eksplozji oferty kulturalnej oraz oswojeniu się z ciągle trwającą sytuacją pandemiczną przyszedł czas na refleksję nad obecnością kultury online. To, że instytucje kultury muszą „być obecne” w sieci „dzięki” pandemii nie podlega już żadnej wątpliwości. Natomiast już każda z instytucji GLAM sama na bazie swoich doświadczeń musi odpowiedzieć sobie na pytanie, jak to zrobić.

Kultura otwiera się od kilku lat, co potwierdzają chociażby dotychczasowe działania Stowarzyszenia w obszarze GLAM. Jednak pandemia poprzez ograniczenie bezpośredniej dostępności oferty kulturalnej wpłynęła na przyspieszenie otwierania i coraz większą świadomość i chęć sektora kultury do bycia widocznym w przestrzeni online. Oznacza to, że coraz więcej instytucji chce współpracować z Wikimedia Polska i zwiększać swoją widoczność poprzez udział w projektach Wikimedia.

Otwartość GLAM a WMPL[edytuj | edytuj kod]

Z uwagi na przyspieszenie otwierania kultury w 2022 chcemy budować i wzmacniać swój potencjał do bardziej intensywnych działań GLAM w kolejnych latach. Marzymy o tym, żeby stopień otwierania kultury nie był zależny jedynie od mocy przerobowych pracownika Stowarzyszenia.

Dlatego w 2022 chcemy wypracować sposoby na zwiększenie zasięgu działań w obszarze otwierania kultury w kolejnych latach. W tym celu planujemy zebrać dotychczasowe doświadczenia i zastanowić się, co możemy robić lepiej. Na bazie ewaluacji wcześniejszych działań przygotujemy rozwiązania i propozycje rozwiązań, które pomogą nam w kolejnych latach nawiązywać większą liczbę partnerstw GLAM. Jednocześnie w 2022 będziemy testować nowe sposoby działania i sprawdzać ich skuteczność w praktyce.

Marzymy, aby w przyszłości standardem działania każdej instytucji GLAM było jej zaangażowanie w projekty Wikimedia. Wierzymy w to, że podejmując w 2022 i latach kolejnych partnerstwa GLAM z instytucjami wyznaczającymi kierunki działań dla całego sektora kultury, będziemy budować dobrą praktykę dla całej polskiej kultury.

Priorytetem na 2022 rok jest uporządkowanie sposobów działania i zadbanie o stworzenie dobrych standardów współpracy z instytucjami GLAM oraz zadbanie o zasoby niezbędne dla efektywnego funkcjonowanie obszaru otwartej kultury (Wikirezydentów, wsparcie techniczne, VRT). W ten sposób z końcem 2022 r. powstaną podwaliny pod rozwiązania systemowe, które pozwolą w 2023 zwiększyć skalę oddziaływania w obszarze GLAM.

Jednocześnie będziemy pracować nad sposobem komunikowania możliwości, jakie dają projekty Wikimedia dla instytucji GLAM, tak, żeby stopniowo docierać nie tylko do “tych już przekonanych”, ale również do tych, którzy nie znają potencjału Wikimediów.

Analiza i diagnoza stanu obecnego w zakresie pozyskanych zasobów cyfrowych[edytuj | edytuj kod]

Rok 2022 to nie tylko czas podsumowań i zbierania wniosków. Jest to również okazja do wdrożenia nowych rozwiązań, które pozwolą nam lepiej orientować się, gdzie jesteśmy na mapie pozyskiwania zdigitalizowanych zasobów kultury. W tym celu rozpoczniemy tworzenie mapy, w której punktem wyjścia będzie sprawdzenie ogólnego poziomu cyfryzacji w instytucjach GLAM, a naszym celem będzie bieżące weryfikowanie, jaki poziom z tych zasobów jest pozyskiwany do Wikimedia Commons. Takie rozwiązanie pozwoli nam bardziej świadomie planować kolejne współprace z instytucjami GLAM i monitorować ilość i jakość pozyskanych zbiorów.

Wskaźniki i mierniki:

  • stworzenie narzędzia umożliwiającego monitorowanie poziomu pozyskania cyfrowych zbiorów instytucji GLAM do Wikimedia Commons,
  • podsumowanie ilościowe i jakościowe dotychczasowych partnerstw GLAM,
  • stworzenie bazy kontaktów,
  • opracowanie planu współpracy na 2023 rok na bazie prowadzonego audytu zasobów.

Ewaluacja sposobów współpracy z instytucjami GLAM i przygotowanie oferty współpracy dla partnerów GLAM[edytuj | edytuj kod]

Rok 2022 będzie czasem na ewaluację dotychczasowych działań otwartej kultury, gromadzenie wiedzy i zbieranie nowych doświadczeń, oraz wyciąganie wniosków, które pozwolą na przeformułowanie dotychczasowych sposobów współpracy z instytucjami GLAM i wdrożenie w nich nowych elementów, które w przyszłości pozwolą na zwiększenie skali działania.

Priorytetem na 2022 rok jest zgromadzenie dotychczasowego know-how z uwzględnieniem różnorodności partnerów GLAM, oraz uporządkowanie i opisanie działań niezbędnych dla efektywnej realizacji partnerstw z instytucjami GLAM. W ten sposób powstaną podwaliny pod rozwiązania systemowe, które pozwolą w sposób skuteczny rozbudowywać zasoby zaangażowane w otwieranie kultury i zwiększyć skalę oddziaływania w obszarze GLAM w kolejnych latach.

W 2022 stworzymy przejrzystą oferty współpracy dla instytucji GLAM oraz skupimy się na jasnym komunikowaniu potencjalnym partnerom GLAM możliwości, jakie dają projekty Wikimedia, takie jak Wikipedia, Wikimedia Commons czy Wikidane.

Wskaźniki i mierniki:

  • spisanie działań wewnętrznych niezbędnych dla realizacji partnerstw GLAM i stworzenie standardów i ścieżek działania (narzędziownik GLAM),
  • opracowanie co najmniej 4 elementów oferty dla instytucji GLAM,
  • podzielenie się sposobami współpracy z partnerami GLAM z międzynarodowym ruchem Wikimedia.

Potrzebne zasoby:

  • wymiana wiedzy i doświadczeń w zespole WMPL oraz z Wikirezydentami,
  • testowanie rozwiązań i opracowanie narzędziownika GLAM na bazie ewaluacji dotychczasowych i bieżących działań,
  • przegląd dotychczasowych działań GLAM oraz sposobów komunikowania o ofercie GLAM.

Wsparcie dla Wikirezydentów[edytuj | edytuj kod]

Wikirezydenci to przewodnicy po świecie Wikimediów w instytucjach GLAM. Ich rolą jest pokazywanie w praktyce i bieżącej działalności partnera GLAM, jakie są możliwości współpracy z projektami i społecznością Wikimedia. Oznacza to, że taka osoba musi posiadać szereg umiejętności, zarówno jeśli chodzi o samą znajomość projektów Wikimedia, jak i kompetencji w obszarze komunikacji i przekazywania wiedzy innym. Rolą Wikimedia Polska jest wspieranie Wikirezydentów w efektywnej współpracy z instytucjami GLAM, dlatego w 2022 podejmiemy różnorodne działania integrujące i wspierające Wikirezydentów w pełnionej przez nich roli. Niestety pandemia w znacznym stopniu osłabiła i ograniczyła działania Wikirezydentów. Pod koniec 2022 r. z instytucjami kultury współpracowało jedynie 2 Wikirezydentów. Dlatego naszym celem w 2022 r. i kolejnych latach jest wzmacnianie i powiększanie grona osób współpracujących bezpośrednio z partnerami GLAM i Stowarzyszeniem Wikimedia Polska.

Jako punkt wyjścia do dalszych działań, kluczowe jest zebranie doświadczeń i podsumowanie wniosków z dotychczasowych rezydencji. Dlatego w 2022 planujemy rozpocząć cykl spotkań z Wikirezydentami. Celem pierwszego z nich będzie wymiana doświadczeń oraz próba wspólnego wypracowania rozwiązań, które mają wesprzeć Wikirezydentów w przyszłości. Kolejne spotkanie będzie dotyczyło podnoszenia wiedzy i kompetencji Wikirezydentów oraz służyć integracji i dalszej wymianie doświadczeń. Obszar współpracy z Wikirezydentami wymaga także zebrania dotychczasowego know-how i opisania roli Wikrezydenta, roli i zakresu Wikimedia Polska we współpracy z Wikirezydentem w ramach partnerstwa GLAM, opracowania zasad rekrutacji i szkolenia nowych Wikirezydentów.

W 2022 chcemy również usprawnić i ułatwić współpracę między Wikirezydentami a polskimi operatorami VRT (Volunteer Response Team) - wolontariuszami obsługującymi polskojęzyczny system kontroli autorskich praw majątkowych do materiałów zamieszczanych w Wikimedia Commons, tak aby przyspieszyć ładowanie nowych treści multimedialnych na Wikimedia Commons i zmniejszyć obciążenie wolontariuszy obsługujących polskojęzyczny VRT. W tym celu zbierzemy problemy i potrzeby zgłaszane przez obie strony i wspólnie spróbujemy wypracować rozwiązania wspierające tą współpracę.

W 2022 r. planujemy:

  • stworzyć rolę i profil kompetencyjny Wikirezydenta,
  • określić role i podział zadań między Stowarzyszeniem Wikimedia Polska, Wikirezydentem a instytucją GLAM,
  • zbadać potrzeby szkoleniowe Wikirezydentów oraz potrzebny zakres wsparcia dla Wikirezydentów w ramach partnerstw GLAM,
  • zorganizować cykl spotkań Wikirezydentów służących stałej wymianie wiedzy i doświadczeń oraz podnoszeniu kompetencji: 1- spotkanie dot. wymiany doświadczeń i wypracowania rozwiązań usprawniających pracę Wikirezydentów, 2- spotkanie - realizacja szkoleń dla Wikrezydentów (np. z prawa autorskiego, z Wikidanych, z organizacji wydarzeń),
  • zorganizować stałą wymianę wiedzy i doświadczeń pomiędzy Wikirezydentami oraz między Wikirezydentami a Stowarzyszeniem Wikimedia Polska,
  • stworzyć pakiet narzędzi i materiałów pomocniczych wspierających Wikirezydentów, w postaci m.in. zestawów dobrych praktyk i wskazówek, checklist,
  • stworzyć pakiet materiałów wdrożeniowy dla nowych Wikirezydentów;
  • wypracować nowe rozwiązania ułatwiające współpracę na linii Wikirezydenci i operatorzy VRT,

Wskaźniki i mierniki:

  • 1 opis roli i profilu kompetencyjnego Wikirezydenta,
  • 1 opis ról i podziału zadań między Stowarzyszeniem Wikimedia Polska, Wikirezydentem a instytucją GLAM.
  • 1 badanie potrzeb szkoleniowych Wikirezydentów,
  • organizacja 1 spotkania dla Wikirezydentów (w wariancie warunkowym – 2 spotkań),
  • liczba osoboszkoleń (miejsc szkoleniowych) - min. 10,
  • 1 kanał komunikacyjny do stałej wymiany wiedzy i doświadczeń dla Wikirezydentów,
  • 1 pakiet narzędzi i materiałów pomocniczych dla Wikirezydentów (wariant warunkowy),
  • 1 pakiet materiałów wdrożeniowy dla nowych Wikirezydentów (wariant warunkowy),
  • rekrutacja co najmniej 2 nowych Wikirezydentów na potrzeby nowych partnerstw GLAM nawiązanych w 2022 r.,
  • wypracowanie nowych rozwiązań ułatwiających współpracę na linii Wikirezydenci i operatorzy VRT (wariant warunkowy).

Usprawnienie sposobów ładowania plików[edytuj | edytuj kod]

Wyzwaniem w obszarze GLAM nadal pozostaje stworzenie uniwersalnego rozwiązania, które będzie służyło do automatycznego pobierania zasobów cyfrowych z ustrukturyzowanego źródła i tym samym pozwoli na znaczne uproszczenie procesu ładowania plików do Wikimedia Commons. Zgodnie z zapowiedziami Wikimedia Foundation w 2 połowie 2022 r. zakończą się prace Fundacji nad narzędziem Open Refine, które ma obsługiwać masowy upload plików. Wikimedia Polska włączy się w etap testowania niniejszego narzędzia.

W 2022 planujemy korzystać z dotychczas funkcjonujących rozwiązań i nawiązać stałą współpracę ze specjalistą odpowiedzialnym za techniczny aspekt masowego uploadu plików. Pozwoli nam to usprawnić proces ładowania dużej ilości plików z uwzględnieniem specyfiki danego źródła zasobów i dostosowywanie do niego istniejących narzędzi. Taka forma współpracy może być również dobrym punktem wyjście do opracowania własnego narzędzia do masowego uploadu, jeśli taka potrzeba pojawi się w przyszłości.

Obszarem, który jest ważnym elementem procesu powiększania zasobów cyfrowych w Wikimedia Commons jest system kontroli autorskich praw majątkowych do zamieszczanych multimediów. W 2022 planujemy zaprosić polskich operatorów VRT odpowiadający za ten system do wypracowania rozwiązań, które usprawnią proces zgłaszania i weryfikacji plików pod kątem praw autorskich. Chcemy, aby był on jasny i przejrzysty dla osób zgłaszających pliki, a wdrożone zmiany usprawniły proces oceny praw autorskich, przy jednoczesnym zachowaniu jego jakości.

Wskaźniki i mierniki:

  • przekazanie informacji zwrotnej do Wikimedia Foundation po fazie testowanie narzędzia Open Refine,
  • zaangażowanie specjalisty ds. technicznej obsługi uploadu plików,
  • przetłumaczenie z jęz. ang. i wdrożenie Generatora Pozwoleń na wykorzystanie oraz opisanie ścieżek postępowania w zależności od posiadanych autorskich praw majątkowych (w wariancie warunkowym – udoskonalenie tego generatora i podzielenie się nim z ruchem Wikimedia).

Zwiększenie skali wykorzystania pozyskanych zasobów[edytuj | edytuj kod]

Planujemy zwiększać wykorzystywanie pozyskanych zasobów w projektach Wikimedia oraz poza nimi, m.in. poprzez odbiorców instytucji kultury czy szkoły.

Przeprowadzenie audytu cyfrowych zasobów kultury pozwoli w kolejnych latach łatwiej określać priorytety jeśli chodzi o treści pozyskiwanych zbiorów GLAM. Znając zawartość cyfrowych kolekcji GLAM będziemy mogli w sposób bardziej intencjonalny rozbudowywać zbiór Wikimedia Commons, co przełoży się na poziom wykorzystania pozyskanych zasobów. Jednak, żeby wiedzieć co pozyskać potrzebujemy też wiedzieć co będzie potrzebne. Dlatego chcielibyśmy znaleźć sposoby na sprawdzanie jakich ilustracji najbardziej brakuje i przewidywanie jakie ilustracje będą potrzebne w przyszłości. W 2022 r. będziemy sprawdzać jakie zasoby są potrzebne w projektach Wikimedia. Jeśli będzie można je uzupełnić poprzez współpracę z instytucją GLAM to podejmiemy taką próbę poprzez nawiązanie konkretnego partnerstwa.

Zwiększanie skali wykorzystania pozyskanych zasobów jest jednym z zadań Wikirezydenta w ramach współpracy z instytucją GLAM. Aby wesprzeć działania Wikirezydenta i zwiększać poziom wykorzystania zasobów danej instytucji chcemy angażować studentów w projekty Wikimedia, np. poprzez zachęcanie ich do edycji Wikipedii. Jest to jeden z elementów, który będziemy testować podczas współprac GLAM w 2022 r. W ramach współprac z partnerami GLAM planujemy również pokazywać możliwości wykorzystywania i promowania zasobów danej instytucji w Wikimedia Commons do angażowania własnej publiczności (np. edytony, w ramach których powstaną hasła ilustrowane zasobami danej instytucji, konkursy na zremiksowanie zasobów danej instytucji, angażowanie studentów w ilustrowanie haseł Wikipedii, drobne edycje Wikipedii, itp.). Informacja o zasobach pozyskanych do Wikimedia Commons będzie się pojawiała na stronie www.wikimedia.pl oraz w mediach społecznościowych Stowarzyszenia i kanałach komunikacji ze społecznością Wikimediów, gdzie będziemy zachęcać do ich wykorzystywania.

Wikimedia Commons to zbiór ponad 80 mln multimediów, który jest bardzo niedoskonały jeśli chodzi o możliwości jego przeszukiwania, ale zawiera w sobie wiele skarbów, które potrzebują pomocy, aby mogły zostać odkryte. Dlatego też chcemy zwiększyć skalę wykorzystania zasobów Wikimedia Commons poprzez prezentowanie “jego perełek” w formie autorskich kolekcji na stronie Wikimedia Polska. Mogą być to kolekcje tworzone zarówno pod kątem potrzeb danego odbiorcy, jak i według tematyki zbioru czy autorskiego doboru zasobów (np. “perełki” wyłowione przez Wikirezydenta). Przykładem takiej kolekcji dedykowanej konkretnemu odbiorcy może być katalog dzieł sztuki opracowany w odpowiedzi na potrzeby uczniów i nauczycieli. Niniejszy zbiór może odpowiadać swoim zakresem podstawie programowej i stanowić bazę dla rozwoju szkolnych projektów edukacyjnych, jak również propozycji do wykorzystania w edukacji muzealnej przez Wiki Edukację (np. Wiki Zeszyty o sztuce, albo o wydarzeniach historycznych z wykorzystaniem dzieł sztuki). Kolekcje zbiorów Wikimedia Commons będziemy promować w mediach społecznościowych oraz na kanale YouTube. Docelowo chcemy, aby elementem tego zbioru była jego responsywność, czyli możliwość wchodzenia w interakcje z użytkownikami.

Naszym marzeniem jest, aby w przyszłości każdy mógł tworzyć kolekcje na własne potrzeby w Wikimedia Commons i dzielić się nimi z innymi w dowolny, wybrany przez siebie sposób, również poprzez media społecznościowe. Mamy nadzieję, że nasza propozycja ożywienia zbiorów Wikimedia Commons będzie inspiracją do zmian i ulepszeń tego projektu Wikimedia.

Specjalistka ds. otwartej kultury będzie również współpracowała z Zespołem ds. edukacji w Wikimedia Polska przy projekcie “Żywa tradycja w Wikipedii” realizowanym wspólnie z Narodowym Instytutem Dziedzictwa. Niniejsza współpraca przyczyni się zarówno do powiększenia zasobów brakujących w projektach Wikimedia, jak i do zwiększenia skali wykorzystania tych zasobów.

Wskaźniki i mierniki:

  • 500 haseł zilustrowanych z zasobów polskich instytucji GLAM,
  • 1 partnerstwo nawiązane w celu uzupełnienia zasobów brakujących w Wikipedii (wskaźnik warunkowy),
  • stworzenie co najmniej 3 autorskich kolekcji ze zbiorów Wikimedia Commons na stronie Wikimedia Polska,
  • powstanie min. 3 nagrań promujących autorskie kolekcje na kanale YouTube Wikimedia Polska (wskaźnik warunkowy),
  • włączenie w ofertę współpracy z instytucjami GLAM działań, które przełożą się na zwiększenie poziomu wykorzystania pozyskanych zasobów w projektach Wikimedia i poza nimi.

Promowanie idei wolnej wiedzy i otwartych licencji[edytuj | edytuj kod]

W 2022 wraz z podsumowywaniem dotychczasowych działań oraz tworzeniem nowych propozycji współpracy dla instytucji GLAM będziemy promować ideę wolnej wiedzy i otwartej kultury.

Z jednej strony takie działania mają budować i wzmacniać grunt pod partnerstwa GLAM, z drugiej natomiast budować rozpoznawalność projektów Wikimedia i ich roli w otwieraniu kultury wśród szerokiego grona odbiorców. Nasze działania promocyjne będziemy adresować głównie do potencjalnych partnerów GLAM, publiczności sektora kultury oraz społeczności Wikipedystów.

Podstawowym kanałem informacji o działaniach otwartej kultury i możliwościach współpracy z Wikimedia Polska będzie strona internetowa wikimedia.pl gdzie zostanie rozbudowana oferta współpracy dla instytucji GLAM oraz gdzie będziemy komunikować działania otwartej kultury.

Poza tym do bieżącej komunikacji będzie służył profil GLAM-Wiki Polska na Facebooku oraz profil Wikimedia Polska na Instagramie.

Audyt cyfrowych zasobów kultury, który został zaplanowany na 2022 posłuży również jako baza kontaktów do instytucji GLAM, które planujemy bezpośrednio informować drogą mailową o idei wolnej wiedzy oraz możliwościach współpracy z Wikimedia Polska.

W 2022 planujemy również stworzyć materiały promocyjno-edukacyjne, które będą z jednej strony mówiły o roli projektów Wikimedia w otwieraniu kultury, z drugiej na konkretnych przykładach będą pokazywać jak te projekty wyglądają. Będzie to też przestrzeń do pokazywania wkładu jaki w projekty otwartej kultury wnoszą Wikirezydenci.

W przygotowanej dla otwartej kultury identyfikacji wizualnej chcemy pokazywać na własnym przykładzie jak kreatywnie można wykorzystywać cyfrowe zasoby kultury.

Wskaźniki i mierniki:

  • przygotowanie identyfikacji wizualnej dla otwartej kultury,
  • opracowanie materiałów promujących ideę otwartej kultury i ofertę adresowaną do instytucji GLAM (materiały do druku/pobrania, prezentacje, video),
  • przeprowadzenie mediach społecznościowych działań promujących kolekcje ze zbiorów Wikimedia Commons,
  • informowanie o działaniach GLAM polskiej i międzynarodowej społeczności Wikimedia,
  • 1 prezentacja na konferencji dot. kultury (wskaźnik warunkowy),
  • min. 1 webinar promujący działania otwartej kultury (wskaźnik warunkowy).